Een groepje kinderen rent giechelend langs het leerplein, tussen de plantenbakken door en dan één voor één de glijbaan af naar beneden. Een gang door, een trap op en ze zijn weer bij hun lokaal. Die kunnen zich straks weer beter concentreren op hun leerwerk. En dankzij voldoende geluidsabsorberende materialen en een slimme indeling hebben andere groepen er geen last van gehad. Het verschil tussen een gezond en een ongezond schoolgebouw is het verschil tussen vrolijke optimaal lerende kinderen en, weliswaar even leuke en lieve, maar afgeleide of snel vermoeide kinderen.
Een school kan zich dus eigenlijk geen ongezond gebouw veroorloven, en investeringen in gezondheid maken het voor de leerkrachten veel gemakkelijker om hun werk goed te doen. Gezonde omgevingen leiden aantoonbaar tot een lager ziekteverzuim en tot betere leerprestaties. Leerkrachten voelen zich energieker en gelukkiger, en zo zorgt een gezonde omgeving ook voor een betere positie op de krappe arbeidsmarkt.
Toch zien we in de praktijk nog een groot aantal schoolgebouwen waar het welzijn van de gebouwgebruikers onvoldoende de aandacht krijgt. Deels als gevolg van gedateerde schoolgebouwen, die hard aan een verbeterslag toe zijn – dat is helaas de grote meerderheid van de schoolgebouwen in Nederland – maar deels ook bij nieuwere scholen. Dan is er tóch nog te weinig daglicht, of maakt de installatie te veel geluid. Bij verbetering en verduurzaming van gebouwen, of bij aanpassing aan nieuwe onderwijsbehoeften, kan zo’n cruciaal kwaliteitsaspect als gezondheid zomaar ondersneeuwen.
De nieuwe leeromgeving die wij samen met een school ontwikkelen zal een blijvende positieve impact hebben op het welzijn en het presteren van de kinderen én leerkrachten. De wettelijke eisen leggen daarvoor een basis en het programma van eisen Frisse Scholen voegt daar waardevolle kwaliteit aan toe. Maar elke school is anders, en per situatie zijn er andere kansen om gebouwen gezonder te ontwerpen en in te richten.
Well…
De WELL Building Standard is een internationaal keurmerk om de gezondheid en het welzijn van mensen in gebouwen te bevorderen. Wij gebruiken elementen van WELL om specifieke aandachtspunten van de gezonde omgeving praktisch toepasbaar te maken en zo specifieke gezondheid gerelateerde doelen afgestemd op de gebruiker vast te stellen.
De WELL Building Standard omschrijft 10 thema’s met bijbehorende richtlijnen. Aan elke richtlijn zijn punten toegekend op basis van de potentiële positieve impact op het welzijn van de gebruikers. Belangrijke thema’s zijn natuurlijk luchtkwaliteit, lichtkwaliteit en akoestiek, maar er zijn meer thema’s waaraan we kunnen werken om de gezonde omgeving te optimaliseren. Denk aan bouwmaterialen, voeding en beweging, maar ook ondersteuning van mentale gezondheid en sociale processen. Een vrolijk gebouw met een combinatie van zintuiglijke prikkeling en rust is niet alleen leuk, maar ook écht beter.
Door de prestatiecriteria van de WELL te volgen, kunnen projectmanagers zich richten op het creëren van een gebouw dat de gezondheid en welzijn van de gebruikers bevordert. Wij zien het niet als doel op zich om dit certificaat te behalen - vaak is dat een onnodige extra belasting voor het ontwerpteam - maar wij geloven dat dit raamwerk een bruikbare tool is om een gezond gebouw te realiseren.
Maar hoe dan, en wanneer?
In elke fase van een huisvestingsproject worden belangrijke keuzes gemaakt op het gebied van gezondheid, en die moeten altijd samenhangen met de andere kwaliteitseisen in het project. Een gebouw moet, om gezond te kunnen zijn, ook functioneel en duurzaam zijn. In veel gevallen zal blijken dat keuzes voor gezondheid ook bijdragen aan functionaliteit en duurzaamheid.
In de initiatieffase van een project worden de ambities vastgesteld en de behoeften, doelstellingen en haalbaarheid van het project bepaald. Door gezondheid in zo’n vroeg stadium te integreren, is het eenvoudiger om het later een plek te geven in de uitwerking. Wij nemen onze opdrachtgever en het schoolteam mee in de mogelijkheden en adviseren bij het vormen van een visie. Ons doel is om het team hierin uit te dagen: Wat maakt deze school bijzonder, en wat motiveert jou om een stapje extra te zetten? Is het uitzicht waardevol, en wie moet daar dan vooral van profiteren? Of staat rust voorop, en moeten we daarom akoestiek en materiaalgebruik vooral dáárop afstemmen? Juist bij deze start is een goede begeleiding belangrijk, dus haal ons er vroeg bij!
In de definitiefase wordt een programma van eisen vastgesteld en liggen, nog voor de architect zijn potlood pakt, al heel veel kwaliteiten van het eindresultaat vast. Daarom ondersteunen wij onze opdrachtgever in het verfijnen van de doelstellingen en de scope van het project op basis van de resultaten uit de initiatieffase. Dit omvat het concreet maken en uitwerken van de ambities, zodat ontwerpende partijen goed weten op welke wijze een gezond onderwijsgebouw ontworpen kan worden. Dus als ontmoeting en een gevoel van gemeenschap centraal staan, wie moet elkaar dan ontmoeten bij welke activiteiten, en wat hebben ze daarvoor nodig?
In de ontwerpfase heeft de architect de sleutel in handen, en is het de moeite waard om juist dan heel scherp te zijn op het waarmaken van alle goede voornemens. Maar ook nieuwe kansen die ontstaan door ontwerpkeuzes mag je niet laten liggen. Misschien biedt het ontwerp bijvoorbeeld onverwacht kansen voor een daktuin of gebruik van lokale biobased materialen.
Of misschien kun je een renrondje inpassen voor het groepje leerlingen, voor wie een beetje extra beweging het verschil maakt tussen concentratieverlies en een actief en succesvol leerproces.
