Het grootste deel van de gebouwen van het Albert Schweitzer ziekenhuis dateert van 1988. Het ziekenhuis is dan ook toe aan een grootscheepse renovatie, die vanaf 2025 op twee locaties van start moet gaan. Het is een puzzel waarin steeds een vakje verplaatst wordt. Het einddoel in 2035: een flexibel in te richten ziekenhuis waarin patiënten én medewerkers zich thuis voelen.
Twee locaties van het Albert Schweitzer ziekenhuis (ASz) gaan de komende tien jaar op de schop: de hoofdlocatie Dordwijk in Dordrecht en locatie Zwijndrecht. Nicole Stolk, voorzitter raad van bestuur, licht de noodzaak van de renovatie toe: “De technische installaties zijn aan het eind van hun levensduur, en ook de buwtechnische staat is onvoldoende geworden. We zijn dus toe aan grondige renovatie. Een aantal nieuwere gebouwen voldoen nog prima en laten we ongemoeid. De façade van Dordwijk bijvoorbeeld staat er pas tien jaar.” De aanwezigheid van die nieuwere gedeelten is een van de argumenten om niet voor volledige nieuwbouw te kiezen, vult Jeroen Heintzbergen aan. Hij is namens RYSE aangesteld als bouwdirecteur voor het renovatietraject. “Er is wel onderzoek gedaan naar complete nieuwbouw. Maar het is niet nodig en daarom niet wenselijk. Alleen het deel dat echt verouderd is en niet meer bijdraagt aan optimale zorg pakken we aan. Dat is wel zo duurzaam.”
Complexe puzzel
Deze aanpak betekent een complexe puzzel voor de komende jaren. Stolk: “Een puzzel waarin we steeds een vakje verplaatsen, dat staat voor uithuizen en weer inhuizen. Delen van het gebouw spelen we helemaal vrij zodat we daar kunnen renoveren en er zo min mogelijk overlast is, want de zorg gaat gewoon door.” Het strategisch huisvestingsplan wordt momenteel vertaald in standaarden, die moeten zorgen voor een flexibel in te richten ziekenhuis, vertelt Stolk: “Dat maakt ons wendbaar en adaptief. Door te werken met standaardruimtes en -afmetingen kunnen afdelingen in principe makkelijk wisselen als dat nodig is. Dat is een groot goed, want daarmee kunnen afdelingen uitbreiden en inkrimpen zonder bouwtechnische aanpassingen.” Heintzbergen: “In Dordwijk kijken we ook naar de poliklinieken, hoe we die slimmer in kunnen richten om nog effectiever te kunnen werken. In Zwijndrecht kijken we eveneens naar de poli’s en houden we het behandelcentrum tegen het licht.” Het totale aantal vierkante meters blijft gelijk, maar er is wel een verschuiving in het gebruik daarvan, legt Heintzbergen uit: “Er komen bijvoorbeeld meer eenpersoonskamers. We maken standaard 24-bedsafdelingen die met elkaar verbonden zijn, waardoor je op de overgangen, als een soort harmonica, wat meer of minder bedden kunt gebruiken.”
Er komen 1, 2- en 4-persoonskamers. Heintzbergen: “Bijvoorbeeld op de geriatrische afdeling zijn meerpersoonskamers juist belangrijk, omdat het patiënten ook gezelligheid biedt.” Stolk: “De eenpersoonskamers zijn nodig, bijvoorbeeld vanwege het risico op infectieziekten, maar het is soms ook een wens van patiënten, zeker als ze ernstig ziek zijn.”
Stem van de medewerkers
De inrichting is nog open. Daarover denken de medewerkers mee, wat van groot belang is, benadrukt Stolk. “De medewerkers zijn ons belangrijkste kapitaal. Zij moeten maximaal toegerust zijn om hun werk goed te kunnen doen. Zodat zij weer goed voor de patiënt kunnen zorgen. Zij hebben dus een belangrijke stem in de keuzes die we maken in de huisvesting. Dit is de fase dat ze invloed kunnen uitoefenen, zodat we niet tijdens de verbouwing nog zaken moeten veranderen, want dan wordt het erg duur. Dus het is een kwestie van goed nadenken aan de voorkant, en samen visualiseren.” Heintzbergen vult aan: “Van strategisch tot tactisch en operationeel, alle lagen denken mee. Daardoor krijgen we een gedragen plan. Vanuit RYSE begeleiden we dat proces. We vertalen nu het huisvestingsplan in PvE’s, met alle delegaties in het ziekenhuis. Bijvoorbeeld de facilitaire afdeling waaronder voeding, logistiek en schoonmaak; iedereen kijkt mee en helpt met keuzes maken, om samen te komen tot één ASz waar we ons allemaal thuis voelen.”
Rustige omgeving
De patiënt optimaal bedienen, staat daarbij voorop, vanuit het motto ‘Zorg met hoofd, hart en ziel’, zegt Stolk. “Voor een optimale, rustige omgeving voor de patiënt vinden wij het bijvoorbeeld niet fijn om ernstig zieke mensen over de gangen en door de grote hal te moeten verplaatsen. Dus hoe die logistiek loopt is van belang; de scheiding van patiëntenstromen, bezoekers en facilitaire stromen.” Nabijheid, benaderbaarheid en gastvrijheid moet het vernieuwde ASz uitstralen, vervolgt Stolk. “Alle ruimtes moeten comfortabel voelen: niet te groot, veilig, niet te veel nisjes, duidelijke bewegwijzering, overzicht, rust. Ook de medewerkers moeten die rust ervaren. En dat ze op dezelfde verdieping iets kunnen pakken omdat er voldoende kastruimte is.” Heintzbergen: “Neem bijvoorbeeld de klinieken: daar bekijken we hoe we het aantal balies kunnen verminderen, meer vanuit gastvrijheid en toegankelijkheid denken; dat kun je bevorderen door het ontwerp open, licht en vrij te maken.”
Vergroenen
Kleuren en materialen spelen een grote rol voor de sfeer, betoogt Stolk. “Die zijn nog ter bespreking, maar denk aan meer natuurlijke materialen, die ook akoestisch dempen en wat kleur hebben, zodat het niet te steriel oogt. Wel rust uitstralen, maar ook warmte geven. Ook willen we meer groen in en rond de gebouwen. Zeker in de centrale ruimtes en in de omgeving, waar het nu nog wat kaal is.” Heintzbergen: “We willen het beddenhuis zo bouwen dat de patiënt in het groen kijkt." ”De renovatie biedt ook de gelegenheid om te verduurzamen. Het ASz tekende de Green Deal en werkt toe naar de realisatie van die eisen", zegt Stolk: “Als je in een oud pand zit, is het lastig om die doelen te halen. Nu kunnen we het verschil gaan maken.” Heintzbergen licht toe: “Een van de meest duurzame dingen is natuurlijk niet compleet slopen maar renoveren, voor een lagere CO2-footprint. We gaan de gevel beter isoleren en brengen een compleet nieuwe installatie aan. We gaan onder andere naar lagetemperatuur-koeling en -verwarming.”
Zo lang als nodig is, is RYSE als bouwbureau betrokken bij de renovatie. Stolk legt deze keuze uit: “Door dit zo te doen, halen we het beste uit de markt met de laatste inzichten. Zij weten wat er leeft in de huisvestingswereld voor ziekenhuizen, dat hebben we nodig.” Het architectenbureau van het toenmalige Merwedeziekenhuis, EGM Architecten, is opnieuw geselecteerd om het ontwerp te maken, met Sweegers en De Bruijn voor de installatietechniek. Stolk: “De oudbouw heeft een zeer goede basiskwaliteit. In de loop van de jaren is daar het een en ander aangebouwd; we gaan nu terug naar de oorspronkelijke kwaliteit.”
Van strategisch tot tactisch en operationeel, alle lagen denken mee. Daardoor krijgen we een gedragen plan.
Vier locaties
Het Albert Schweitzer ziekenhuis bestaat sinds 1 januari 1999, toen een fusie plaatsvond tussen het Drechtsteden Ziekenhuis en het Merwedeziekenhuis. De hoofdlocatie Dordwijk in Dordrecht richt zich vooral op de complexe zorg met langere ligduur. Deze locatie is toe aan verbouwing, samen met locatie Zwijndrecht. Deze locatie richt zich sinds anderhalf jaar onder de naam Helene Schweitzer-kliniek met name op planbare operaties. Daarnaast zijn er poliklinieken in Sliedrecht en Ridderkerk, waar geen verbouwing aan de orde is.
